Kayseri'nin Yazı'sı, ERCİYES!

Yazı-Tura atmayanınız, oynamayanınız yoktur herhalde! Birçoğunuz biliyorsunuzdur ama ben işin kökenine çok kısaca değineyim. İfadenin doğrusu “Yazı-Tuğra”. Bilindiği gibi özellikle son dönem Osmanlı madeni paralarının bir yüzünde Osmanlıca metinler (yazı), diğer yüzünde sultanın tuğrası (tura) yer alırdı. Seçenekler iddialarda bu şekilde ifade edilmiş haliyle, yazı mı tura mı?

Kayseri’nin para veya ticaretle ilişkisi Anadolu’daki diğer antik yerleşimlerden çok farklı. Diğer antik şehirlerde çanak, çömlek, heykel… çıkarken Kayseri’de yer alan Kültepe Kaniş-Karum ören yerinde 4000 yıllık çek-senetler fışkırıyor. Para konusunda ise Kayseri, hemen hemen her dönemde Anadolu’nun önemli darp merkezlerinden. Farklı kompozisyonlarda sikke tasarımları yapılmış olsa da özellikle Roma Döneminde Kayseri’de basılan sikkelerin olmazsa olması Erciyes!

Hellenistik ve Roma dönemlerinde, bugüne de benzer biçimde “tura” dediğimiz ön yüzünde; yöneticilerin, tanrıların, tanrıçaların genellikle yandan görünümlü portreleri yer almaktaydı. Kayseri’de darp edilen sikkelerin “yazı” dediğimiz arka yüzünde ise az sayıda Hellenistik Dönemde olsa da ağırlıklı Roma Döneminde yazılarla beraber Erciyes’i görmekteyiz. O dönemde Erciyes Dağı’nın adı “Argaios veya Argaeus” olarak kullanılmış.

Şehir ve bölge için kutsal bir dağ. Erciyes’in yanında, altında, üstünde; tapınaklar, tanrılar, tanrıçalar, sunaklar, savaş arabaları, kartallar… yer almış. Burada uzun uzun sikkelerin üzerindeki Erciyes tasarımlarını betimlemek, bu yazıyı kitap boyutuna taşıyabilir. Bu sebeple araştırma işini size bırakıyorum. Ancak ilgisini çeken okuyucular için yol açmak mahiyetinde; internet arama motoruna “Argaeus coins veya Argaios coins” yazarsanız çeşit çeşit örnekler bulabilirsiniz.

Giriş niteliğindeki bir önceki yazımda şehrin hikâyelerine dair yeni şeyler de söyleyeceğimi ima etmiştim. Ancak Erciyes’in çağlar boyunca değişmeyen cazibesi ve gücü öncelikle böyle bir yazı yazma gerekliliği doğurdu bende. Ve rahatlıkla şunu söyleyebilirim. Hem bu şehirde basılan sikkelerin Yazı’sı hem de şehrin alın yazısı, kesinlikle Erciyes!